Oude Ursulakerk Warmenhuizen

De huidige Hervormde of oude Ursulakerk te Warmenhuizen is een laat-Middeleeuwse pseudo-basiliek, die na haar voltooiing in 1508 werd ingewijd. Haar voorganger was een Romaans kruiskerkje, waarvan de onderbouw van de toren en de westgevel nog bewaard zijn gebleven. Deze stenen voorganger zal zijn gebouwd in de 12de eeuw op de huidige kerkterp.Toen zijn veel boerderijen op terpen geplaatst vanwege de zeespiegelstijging. Het kwelderdorp Warmenhuizen werd van een vlakveldnederzetting met verspreidliggende boerderijen, meer een meer een lineaire nederzetting op terpwallen. Aan het einde van de 15de eeuw werd achter dit kerkje een nieuw koorgedeelte opgetrokken.

Nadat dit voltooid was werd de tussengelegen kerk, m.u.v. de toren afgebroken en maakte plaats voor een middenschip en twee zijbeuken en tot slot een transept of dwarsbeuk, gelegen aan de zuidzijde. De gotische kerk is in baksteen opgetrokken en van een houten tongewelf voorzien.

Rond 1525 is het gewelf in het koorgedeelte van de kerk voorzien van Renaissance-schilderingen, waarvan we mogen aannemen dat deze zijn gemaakt door Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Zij stellen het Laatste Oordeel en een viertal Oud-Testamentische verhalen voor.

In 1891 zijn ze overgebracht naar het Rijksmuseum, maar na de grote kerkrestauratie rond 1960 weer in de kerk teruggeplaatst. In de negentiger jaren van de 20ste eeuw zijn ze in opdracht van de kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente zorgvuldig gerestaureerd. De restauratie is uitgevoerd door en o.l.v. dhr.Willem Haakma Wagenaar. Het koorgedeelte is gescheiden van de kerk door een eikenhouten koorhek uit de 17e eeuw. Vóór de reformatie werd een dergelijk hekwerk in de kerk geplaatst om het koorgedeelte, waar het altaar stond, af te schermen. Dit vanwege het feit dat men de kerk, ook in die tijd, naast de kerkelijke functie ook gebruikte voor andere bijeenkomsten. In Warmenhuizen heeft men rond 1650 dit fraaie koorhek geplaatst omdat het koorgedeelte van de kerk geen rol meer speelde in de liturgie. De protestanten geven de Heilige Schrift de centrale plaats in de eredienst. Daarom gaat alle aandacht uit naar de Woordverkondiging vanaf de preekstoel. Het hekwerk heeft steeds in het koorgedeelte van de Oude Ursulakerk gestaan, zij het aan het einde van de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw een stukje naar achteren geplaatst tegen een houten wand, die het koorgedeelte toen tijdelijk heeft afgesloten van het middenschip van de kerk. Bij de restauratie rond 1960 werd het hekwerk weer op de oorspronkelijke plaats teruggezet.

De Protestantse Gemeente van Warmenhuizen gebruikt de koorruimte voor de viering van de Maaltijd des Heren. Zo vindt dit heilige sacrament plaats onder de schilderingen van Jacob Cornelisz van Oostsanen , die onder anderen verwijzen naar het brood en de wijn middels de voorstelling van “de Mannaregen” en “de Ontmoeting van Melchizedek en Abraham”. Ook wordt op het koor, op de zondagavond, de maandelijks vesper gehouden met medewerking van de Cantorij van de Oude Ursulakerk. De Barokke preekstoel is voorzien van fraai houtsnijwerk en verving in 1724 een in steen uitgevoerde voorganger. Het zandstenen doopvont stamt uit de Middeleeuwen en heeft de beeldenstorm, zij het niet ongeschonden, doorstaan.

Het orgel is gebouwd door de Amsterdamse orgelbouwer Hermanus Knipscheer in 1864 en is door Fa. Flentrop in 1997 zorgvuldig gerestaureerd. Het orgel heeft een bijzonder fraaie klank en is geschikt voor zowel barokke als romantische muziek. Het orgel bevat 14 registers verdeeld over een hoofd- en een bovenmanuaal. Het pedaal is aangehangen.

In de toren hangt een uit 1595 stammende luidklok, gegoten door Willem Wegewart uit Deventer.

kerktoren

 

 

 

 

 

 

 

 

Een zeer oud uurwerk dat in de toren van de oude Ursulakerk stond, is in 1924 vervangen door één uit de fabriek van B. Eijsenbouts uit Asten. (bron: J.L.Lutjeharms, “De geschiedenis der oude kerk van Warmenhuizen”,1949).